Spis treści
Rozdział 1
„Niech wasz nadmiar wyrówna ich niedostatek”
Bezpieczeństwo społeczne w dziejach. 9
„Płynna nowoczesność”: słabości w zakresie bezpieczeństwa społecznego po 1989 r. 9
Czarna legenda PRL-u. Bezpieczeństwo społeczne w II RP i PRL oraz Europie 12
Neoliberalna mitologia III RP. Znacząca rola państwa w II RP. 16
Długie trwanie: zacofana Europa Wschodnia. 18
Bezpieczeństwo społeczne – od troski Kościoła do troski Państwa. 27
Sytuacja w historiografii 37
Rozdział 2
Mentalność pruska, mieszczańska, protestancka czy kapitalistyczna? Prusy 1806-1871 39
Mentalność kapitalistyczna, protestancka i mieszczańska. 39
Mentalność Wielkopolan. 43
Preussentum.. 49
Polskie zwierciadło. 55
Katolickie zwierciadło. 62
Podsumowanie. 64
Rozdział 3
Rodzina w Prusach w latach 1806-1871. 67
Rozdział 4
Bieda i jej zwalczanie w Prusach 1806-1871. 79
Rozdział 5
Kobieta w Królestwie Prus 1806-1871. 94
Miejsce kobiety w społeczeństwie. 94
Kobieta w małżeństwie. 102
Macierzyństwo. 104
Służące i robotnice. 112
Rozdział 6
Niemiecki dyskurs oświeceniowy o dzieciobójstwie. 116
Rozdział 7
Choroba i zdrowie w Królestwie Prus w XIX w. (1806-1871) 126
Na progu nowej epoki 126
Choroby epidemiczne. 128
Innowacje. 129
Liczba lekarzy w Prusach. 130
Znachorzy. 130
Nowoczesny szpital 132
Organizacja służby zdrowia. 134
Medycyna a demografia. 135
Rola państwa i instytucji publicznych w służbie zdrowia. 136
Zmiany w jakości wyżywienia. 137
Rozdział 8
Francuskie wzory kulturowe w XVIII w. i kryzys moralny Prus. 145
Rozdział 9
Religia a zdrowie i leczenie w epoce przednowoczesnej 177
Chrześcijaństwo a leczenie. 177
Medycyna religijna. 179
Modlitwa uzdrawiająca. 182
Święci lekarze. 184
Pielgrzymki 187
Relikwie. 189
Wota i ślubowania. 193
Rozdział 10
Funkcjonowanie wybranych dziedzin medycyny w lecznictwie religijnym epoki przednowoczesnej 194
Rewolucja w medycynie. 194
Stomatologia religijna. 196
Funkcje medyczne czarownic i czarowników.. 198
Religijny charakter chorób umysłowych. 201
Leczenie dżumy i wścieklizny. 203
Znachorzy. 205
Poczucie bezpieczeństwa. 206
Rozdział 11
Problem mieszkaniowy i higiena w Prusach 1806-1871. 209
Mieszkania elit i klasy średniej 210
Mieszkania warstw niższych. 214
„Wohnungsfrage” i polityka mieszkaniowa. 216
Łazienki, toalety, higiena i ciało. 219
Miasto. 221
Podsumowanie. 223
Rozdział 12
Chłopi pod zaborem pruskim na przełomie XVIII i XIX w. 225
Przegląd literatury przedmiotu. 225
Prusy Południowe i Zachodnie – piśmiennictwo. 235
Prusy Południowe – materiał aktowy. 240
Stereotypowość ocen pruskich?. 249
Rozdział 13
Lud w Insurekcji 1794 r. Poglądy Adama M. Skałkowskiego po latach. 252
Dwie rzezie?. 256
Postawa zamożnego mieszczaństwa i szlachty. 264
Rola wojsk ludowych w insurekcji 266
Powstanie versus modernizacja. 273
Skróty. 276
Archiwalia. 276
Literatura, prasa i źródła drukowane. 278
Aneks. 303
Streszczenie
Autor analizuje problematykę dziejów codzienności, przede wszystkim w państwie pruskim. Jest to pierwsza książka w Polsce poświęcona tej tematyce w odniesieniu do naszego najważniejszego i zachodniego sąsiada. Analizie poddane zostało zjawisko dzieciobójstwa. Temat wprawdzie nośny i makabryczny, ale przede wszystkim ważny, jako element dawnej regulacji urodzeń w świecie bez antykoncepcji. Autor podejmuje też nowatorską i kluczową dla dzisiejszej Polski tematykę dziejów bezpieczeństwa w różnych aspektach – socjalnym, zdrowotnym, edukacyjnym, rodzinnym, mieszkaniowym. Interesuje się kwestią mentalności i stereotypów etnicznych, coraz częściej podejmowaną ważną tematyką historii kobiet. Książka zawiera rozdział o dziejach chłopów, która to problematyka po 1989 r. w polskiej historiografii się prawie nie pojawia i osobny tekst o roli warstw niższych w powstaniu 1794 r.
Summary
„Evil, Unchristian and inhuman (1532)”
The history of infanticide and other sketches from the history of daily life.
The author analysis the theme of the history of daily life, above all in Prussia. This is the first book in Poland dedvoted to this theme with regard to our most important and west neighbour. The phenomenon of infanticide was analysed. Admittedly, this theme is ghoulish but above all it is important, as an element of former birth control in a world without contraseption.The author also focuses on the innovative and crucial for the modern-day Poland subject of the history of security in various aspects such as welfare, health, education, family and housing. Moreover, a matter of mentality and ethnic stereotypes was investigated along with increasingly undertaken important theme of women’s history. The book contains a chapter on the history of peasants, the topic which is almost absent in the polish historiography after 1989 and the separate text about important role of lower layers in the uprising of 1794.