Doktorzy, którzy zajmują się chorymi,
powinni koniecznie zrozumieć, czym jest człowiek,
czym jest życie i czym jest zdrowie,
i w jaki sposób równowaga i harmonia tych elementów je podtrzymuje.
Leonardo da Vinci
Uwaga – pozycja będzie dostępna na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku /bez dystrybucji wydania drukowanego/
W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku amerykańska pielęgniarka Madeleine Leninger, uważając człowieka za istotę kulturową i odwołując się do 
założeń antropologii kulturowej, sugerowała, by w sprawowaniu codziennej opieki nad pacjentem uwzględniać jego społeczną strukturę, światopogląd, wartości kulturowe, środowiskowy kontekst, a także naturalne (ludowe) i zawodowe systemy opieki.
W Polsce ten problem przez szereg lat nie był dostrzegany, jednak obecnie, przy różnorodności wyznaniowej i ze względu na znaczny napływ emigrantów z różnych krajów, staje się ogromnym wyzwaniem dla pracowników ochrony zdrowia.
W zależności od uwarunkowań kulturowych wyróżnia się różne rodzaje reakcji na chorobę, np. religijną, magiczną, opiekuńczo-pielęgnacyjną czy medyczną.
W chwili obecnej pracownicy ochrony zdrowia stają wobec konsekwencji zróżnicowania kulturowego, gdzie istotną rolę odgrywa zrozumienie, iż różnice kulturowe występują w postawach w stosunku do zdrowia oraz sposobach reagowania na chorobę i śmierć. Przedstawiciele różnych religii mają bowiem odmienne potrzeby podczas choroby oraz pobytu w szpitalu i w związku z tym osoby zajmujące się opieką nad nimi i ich leczeniem powinny być odpowiednio przygotowane do udzielania wsparcia, szczególnie potrzebnego w tym okresie. Przekonania, praktyki i różnice kulturowe dotyczą nie tylko preferowanych strategii radzenia sobie z tymi problemami, ale w znaczy sposób wpływają na przebieg leczenia oraz kształtują definicje i interpretacje problemu, formułowane nie tylko przez pacjenta, ale także przez terapeutę, w tym pielęgniarki i położne.
Carl Gustaw Jung, jeden z najznamienitszych psychoanalityków, podkreślał znaczenie doświadczenia religijnego w procesie terapii, pisząc: Od 30 lat mam pacjentów z całego świata, różnych kultur…. w wieku około 35. roku życia, nie było ani jednego pacjenta, u którego nie znalazłoby się problemów religijnych. Każdy z nich chorował dlatego, bo brakło mu tego, co od wieków daje religia. Nikt nie wyzdrowiał, o ile nie wróciło u niego jakieś odnowienie zaniedbanego życia religijnego.
Kulturę zdrowotną kształtuje wiele czynników, m.in. takich jak ogólny poziom życia członków danej zbiorowości, wierzenia i wiedza na temat przyczyn chorób, postawy i zachowania chorego wobec leczenia oraz postawy pracowników sektora opieki zdrowotnej wobec pacjentów, sposób odczuwania, postrzegania, opisywania i interpretowania objawów choroby, definiowanie zdrowia i postrzeganie choroby oraz styl życia. Postawy i zachowania zdrowotne wobec choroby uwarunkowane są miedzy innymi religią, magią, działaniami medycznymi, opiekuńczo-pielęgnacyjnymi, udzielanym wsparciem społecznym. Kwestie różnic kulturowych i ich znaczenie dla praktyki powinny stanowić podstawowy element programów nauczania profesjonalistów medycznych, zarówno na poziomie przed, jak i podyplomowym.
Pracownicy ochrony zdrowia, w tym studenci, muszą mieć możliwość zapoznania się i przedyskutowania problemów wynikających z różnic kulturowych swoich podopiecznych oraz zdobyć umiejętność reagowania na nie zgodnie z ich etyką zawodową. Brak wrażliwości pracowników ochrony zdrowia na różnice kulturowe pacjentów powoduje bowiem zagrożenie dla poszanowania godności osoby pacjenta.
Książka ma się przyczynić do zrozumienia, iż jednym z filarów opieki całego zespołu terapeutycznego jest zrozumienie, że ludzie różnią się między sobą nie tylko rodzajem schorzenia, ale także przynależnością kulturową oraz że istnieje ścisły związek między różnorodnością między ludźmi a etyką zawodową. W związku z powyższym stworzenie podręcznika poruszającego problemy związane z terapią pacjenta odmiennego kulturowo wydaje się jak najbardziej słuszne. W naszym odczuciu, jako autorów podręcznika, kwestie różnic kulturowych i ich znaczenia dla praktyki powinny stanowić podstawowy element programów nauczania profesjonalistów medycznych.
We współczesnym społeczeństwie, w tym także w ochronie zdrowia, bardzo ważną rolę powinno odgrywać przekazywanie wiedzy o innych kulturach zamieszkujących Polskę, kwestionowanie stereotypów, uwrażliwianie na różnice kulturowe i wzmacnianie postawy szacunku wobec drugiego człowieka i jego kultury. Pracownicy ochrony zdrowia powinni znać i rozumieć wszystkie czynniki kulturowe danej społeczności i odpowiednio je uwzględniać w procesach planowania i realizowania opieki. Powinni systematycznie uzupełniać swoją wiedzę, aby móc w swej codziennej pracy uwzględniać poszanowanie zróżnicowania kulturowego i religijnego. Celem podręcznika jest więc rozbudzenie zainteresowania czytelników wielokulturowością w kontekście medycznym, zapoznanie ich ze zwyczajami osób będących wyznawcami różnych religii, którzy są potencjalnymi podopiecznymi placówek ochrony zdrowia oraz uwrażliwienie na potrzeby osób odmiennych kulturowo. Uważamy, iż wiedza o określonych oczekiwaniach pacjentów innych kulturowo wobec pracowników ochrony zdrowia jest kluczowa w świadczeniu opieki zdrowotnej. W naszej opinii przyczyni się to do umocnienia terapeutycznych związków pomiędzy personelem medycznym a pacjentem i uzmysłowi pracownikom ochrony zdrowia znaczenie wzajemnego szacunku i tolerancji wobec wyznania innych. Mamy także nadzieję, iż zespół redaktorów podręcznika, wywodzących się ze środowisk reprezentujących różne religie i kultury oraz pracowników naukowych, posiadających ogromne doświadczenie zawodowe i dydaktyczne, jest gwarancją, że będzie to cenna pozycja, mogąca z powodzeniem znaleźć zastosowanie nie tylko w procesie dydaktycznym, ale także w codziennej praktyce wszystkich pracowników ochrony zdrowia.
Polska tradycja językowa, nakazuje narodowości pisać wielką literą, wyznanie zaś małą, my – jako autorzy podręcznika, z szacunku dla wszystkich religii oraz ich wyznawców, postanowiliśmy zarówno narodowość, jak i wyznanie pisać wielką literą.
prof. dr hab. med. Elżbieta Krajewska-Kułak
dr n. o zdrowiu Andrzej Guzowski
mgr teologii Grzegorz Bejda
dr n. o zdrowiu Agnieszka Lankau
Recenzja naukowa
prof. dr hab. n med. Jerzy Marcinkowski
dr hab. Adam Sawicki prof. Uniwersytetu Pedagogicznego
w Krakowie